اصول پايه بازي با رخ

رخها به ستون هاي باز تعلق دارند.
رخ يكي از قويترين مهره هاي شطرنج است به شرطي كه بدانيد چگونه از آن بهره ببريد.در مثال 1 رخ سياه در گوشه صفحه در خانه اوليه خود قرار دارد. براي فعال كردن رخها بايد آنها را در ستونهاي بازجايي كه پياده ها مانع حركت پيشرو آن نباشند مستقر كنيم. رجها در ستونهاي باز قويتر عمل ميكنند زيرا مي توانند خانه هاي ميانه و انتهاي صفحه در ستون مورد نظر را كنترل كنند.


در مثال 2 دو رخ و دو ستون باز داريم براي فعال كردن رخها بايد هر يك از آنها را در يك ستون باز قرار دهيم و بدينوسيله تسلط چشمگيري بر مركز به دست مي آوريم.



در مثال نهايي دو رخ و تنها يك ستون باز داريم در اين حالت بهترين كار دوبل كردن رخهاست به اين صورت كه ابتدا يكي از رخها را در ستون باز مستقر كرده سپس آنرا در آن ستون پيش مي رانيم و رخ ديگر را حامي آن قرار مي دهيم رخهاي مضاعف معمولا قدرت خرد كننده اي دارند.



بهره گيري از يك رخ فعال :
رخهايي كه در ستونهاي باز مستقر مي شوند معمولا مي توانند به جناح دشمن نفوذ كنند.


در دياگرام بالا وضعيت به نظر مساوي مي رسد . نوبت حركت سفيد است در نتيجه سفيد فرصت مي يابد تا رخ خود را ثبل از سياه در ستون باز مستقر كند سياه نميتواند مقابله به مثل كند چون زير ضرب رخ سفيد قرار مي گيرد و دفاعي ندارد.سفيد در حركت بعد رخ خود را به عرض 7 برده و قدرت خود را به نمايش مي گذارد سفيد در آنجا پياده هاي سياه را مورد حمله ثرار مي دهد .در حاليكه سفيد همزمان به 2 پياده سياه حمله مي برد سياه تنها مي تواند يكي از آن دو را نجات داده و به ناچار پياده مي دهد. در موثعيتهاي اين چنيني در مقايسه رخها رخ سفيد را رخ خوب و رخ سياه را رخ بد ارزيابي مي كنيم.
مات عرض آخر:
در دياگرام چپ سياه در عرض آخر دفاعي ندارد در نتيجه سفيد مي تواند رخ خود را به عرض آخر آورده و سياه را مات كند.در دياگرام راست سفيد قدرت رخهاي مضاعف را به نمايش مي گذارد . در اين وضعيت سياه يك مهره مدافع و سفيد دو مهره مهاجم دارد. سفيد رخ خود را به عرض آخر برده و كيش مي دهد سياه به ناچار رخ سفيد را مي گيرد و سفيد با رخ بعدي رخ سياه را گرفته وكيش مات مي كند.


بازي با رخ فعال:
پوزيسيون زير به خوبي قدرت و اهميت رخ در ستون باز را به نمايش مي گذارد. همانطور كه مي بينيد رخهاي سياه تنها ستون باز صحنه را كاملا در اختيار دارند. در معمول موارد رخهاي فعال براي حمله و گرفتن پياده هاي حريف پيشروي مي كنند.در دياگرام زير سياه طرح قويتري دارد.

سياه شروع و در سه حركت مات مي كند.
محدود كردن اسب ها:
دياگرام زير يكي از دلايل مهم برتري رخ نسبت به اسب را نشان مي دهد.در اين پوزيسيون حانه هاي ممكن حركت اسب 4 خانه علامت گذاري شده اند كه رخ به راحتي همه ان ها را كنترل مي كند.در چنين موقعيتي سفيد مي تواند با شاه يا مهره هاي ديگر به اسب سياه حمله كرده و ان را بگيرد.


در بازي هاي استادان اين نمونه به راحتي يافت مي شود:رخ با فاصله قطري دو خانه از اسب حريف مستقر شده و اسب را كنترل مي كند

اصول پايه بازي با اسب:

اسب ها به مركز صفحه تعلق دارند.

در ميانه ميدان اسب به 8 خانه دسترسي دارد.

در حاشيه مي تواند 4 خانه را كنترل كند.


و در گوشه صفحه تنها به 2 خانه دسترسي دارد


اسب ها به ميانه ميدان تعلق دارند جايي كه پياده هاي حريف نتواند به آن حمله كند.
با وجود اينكه اين گزاره تنها كمي پيجيده تر از قبلي است تفاوت را مي توانيد در بازي زير مشاهده كنيد.سفيد به راحتي با راندن پياده هاي خود به اسب سياه حمله كرده و آن را وادار به حركت مي كند.سياه تنها اسب حود را گسترش داده است در حالي كه سفيد فشار قابل توجهي بر مركز صفحه دارد.

حالت بهتر آنست كه اسب خود را در سوراخهاي ساختار پياده اي حريف مستقر كنيد.در دياگرام زيراسب سياه مي تواند به خوبي در سوراخ پياده اي حريف كه با xمشخص شده است جايگيري كند و پياده هاي سفيد ثادر اسب را در 3 حركت در خانه مذكور مستقر كرد؟

چنگال اسب:اسب ها مي توانند به دو يا چند مهره همزمان در يك حركت حمله كنند
يكي از حركات جالب اسب چنگال است. همانطور كه در دياگرام زير مي بينيد اسب مي تواند همزمان به دو يا چند مهره حمله كند. حمله به دو مهره در آن واحد توسط اسب را چنگال اسب و حمله به بيش از دو مهره را چنگال فاميلي مي گوييم.

در پوزيسيون زير نوبت حركت با سياه است .همانطور كه مشاهده مي كنيد اسب سفيد به وزير سياه حمله كرده است حال اگر سياه وزير خود را يك خانه به جلو پيش براند اسب در كدام خانه مي تواند چنگال فاميلي ايجاد كند.


حرکات پایه در بازی با فیل ها:
از استقرار پیاده ها در خانه های همرنگ فیل خود اجتناب کنید:
تا اینجا تفاوت رخ خوب(در ستون باز)با رخ بد و همچنین تفاوت اسب خوب( در مرکز جایی که پیاده ها نمی توانند به آن حمله کنند)با اسب بد را ذکر کردیم و خالا می پر دازیم به تفاوت فیل خوب و فیل ب
در دیاگرام زیر فیل سفید هیچ حرکتی ندارد چون پیاده هایش در خانه های سفید ثابت شده اند.به وضوح می بینیم که با وجود فیل در صفحه در ادامه بازی نثش موثری نخواهد داشت.


با وجود اینکه در بیشتر مواقع فیلها بد مطلق نیستند اما قانون بالا همواره در مورد آنها صادق است:پیاده ها یتان را در خانه های همرنگ فیل خود مستقر نکنید.در دیاگرام زیر دو پیاده ثابت یا بلوکه شده اند.فیل سیاه فیل نسبتا خوبی است چون به پیاده سفید حمله کرده و نقش تها جمی دارد در مقابل فیل سفید در حمایت از پیاده خودی نقش تدافعی می گیرد.

فیل میتواند حرکت اسب را محدود کند.
در یک صفحه خلوت فیل می تواند اسب را محدود کند دلیلی که به واسطه آن فیل را اندکی ارزشمندتر از اسب می دانند.در دیاگرام زیر مشاهده می کنید که فیل سفید تمام خانه های در دسترس اسب را کنترل می کند.

برای ارتقا سطح بازی بازیکن باید در شاخه های مختلف کسب تجربه نماید.این درسها سودمندند اما بازی با بازیکنان متفاوت و چیدن بازی بازیکنان بزرگ نیز بسیار موثر می باشد.در خلال چیدن بازی اساتیدمی توانید جایگیری فیل ها رابرای تحدید با فاصله سه خانه از اسب حریف مشاهده کنید(دیاگرام بالا)
حرکت سیخ کباب با فیل:
همانطور که در دیاگرام زیر می بینیدفیل ها می توانند قدرت قابل توجهی را در قطر ها به نمایش بگذارند.در اینجا قیل سفید شاه سیاه را کیش کرده است.به محض اینکه سیاه برای رفع کیش شاه خود را حرکت دهد فیل سفید وزیر سیاه را خواهد گرفت.این حرکت را به دلیل تشابه هندسی سیخ کباب گویند.


در اینجا می پردازیم به بررسی گونه های مختلف این حرکت در عمل.پوزیسیون زیر در یک گامبی وزیر رد شده پس از حرکات مقابل حاصل شده است.1.d4 d5 2.c4 e6 3.Nc3 Nf6 4.Bg5 Nbd7 5.c.d5 e.d5.
توجه داشته باشید که فیل سفید در g5 اسب سیاه رادر f6 آچمز کرده است.چنانچه سیاه اسب خود را حرکت دهد سقید با B.d8 وزیر سیاه را می گیرد.

بنابر این سفید 6.N.d5را بازی می کند یک اشتباه خوش ظاهر که حتی گاهی اساتید نیز آن را مرتکب می شوند.به نظر می رسد که با 6.N.d5 سفید پیاده می گیرد اما سیاه جواب دندان شکنی دارد.همانطور که می بینید اسب سیاه در f6 آچمز شده است اما می تواند حرکت کند! سیاه دیوانه شده است؟سفید مطمئنا وزیرسیاه را می گیرد.

سفید باید اسب سیاه را بگیرد در غیر این صورت سفید پیاده داده است.

در اینجا سیاه جواب بسیار قوی دارد. با فیل کیش می دهد.شاه سفید کیش است و برای رفع کیش نه می تواند حرکت کند و نه فیل b4 را بگیرد!


تنها حرکت سقید Qd2 است و سفید با این حرکت سیخ کباب دیگری را برای فیل سیاه ترتیب می دهد.صحنه را از ابتدا دوباره بچینید و ببینید که سیاه چگونه در پایان برتری می گیرد.
آچمزی:
در مثالی که برای سیخ کباب آوردیم دیدیم که شکستن آچمزی در بعضی موارد می تواند سودمند باشد. جایی که اسب آچمز است اما هنوز امکان حرکت قانونی را دارد گوییم "آچمزی نسبی"است.


زمانی که اسب شما آچمز است معمولا به دنبال راهی برای فرار از آچمزی هستیم.در بعضی موارد می توانید بلا فاصله با پیاده به فیل حمله کنید.در دیاگرام بالا سفید به زودی با a3برای شکستن آچمزی اقدام میکند.
فیل میتواند حرکت رخ را محدود کند:
در بیشتر موارد رخها قویتر از فیل ها هستند.در عین حال می توان از فیل برای سیخ کردن رخ و یا آچمز کردن آن در مقابل شاه یا وزیر استفاده کرد.
و در اینجا راه دیگری برای محدود کردن رخ توسط فیل نشان داده شده است.پوزیسیون زیر در سیزدهمین بازی قهرمانی جهان بین "بوریس اسپاسکی"و "بابی فیشر" رخ داده است.
سفید Be7 با تهدید Bf8 بازی کرده است. در صورت Bf8 رخ سیاه نمی تواند از وزیر شدن پیاده جلوگیری کند.

فیشر برای مقابله با وزیر شدن پیاده g Rg8 را بازی می کند و اسپاسکی با Bf8 رخ سیاه را با کمک موثر پیاده پیشرو ستون g محاصره می کند.